BEELD
cirkelvormige radar met draaiende elektromagnetische golven
in de cirkel: de grenzen van de provincie Limburg
rechts en links: oorlogsvliegtuigen en vallende bommen
geluid van elektromagnetische golven
TITEL IN BEELD
“Onder de RADAR”
Pelt
Het Joods Kamp van Overpelt
BEELD
historische luchtfoto van Overpelt met aanduiding van de locatie van het Joods Kamp
BEELD
Ben Harmsen, heemkundig onderzoeker, staat in Domein “Het Plat” in Overpelt
BEN HARMSEN VERTELT
Mijn naam is Ben Harmsen. Ik ben lid van de Heemkring Neerpelt. We zijn hier op het Domein “Het Plat” in Overpelt waar in de Tweede Wereldoorlog een Jodenkamp heeft gestaan.
BEELD
videobeelden van het Domein “Het Plat”
BEELD
archieffoto’s van het Jodenkamp met barakken
BEN HARMSEN VERTELT
Een koninklijk besluit in 1847 maakte het mogelijk om de “woeste” gronden hier in Limburg, die hier talrijk aanwezig waren, terug vruchtbaar te maken voor de landbouw.
BEELD
historische schets “STULAN” – “Schets der heidegronden te Overpelt”
BEN HARMSEN VERTELT
Dat was eigenlijk ook een initiatief van de Boerenbond, die zat daar ook tussen, met de “Heidemaatschappij”. Achel, Lommel en Overpelt, die kwamen in aanmerking.
In totaliteit, voor heel Limburg, zouden ze daar 1 000 mensen kunnen tewerkstellen.
BEELD
videobeelden van het Domein “Het Plat”
BEN HARMSEN VERTELT
In de oorlogsjaren was hier alles onder Duitse bezetting. Uiteindelijk werd Overpelt, hier op “Het Plat”, waar we nu staan, uitgekozen om een kamp neer te zetten. Hier hadden ze plaats voor zo’n 80 à 100 Joden.
BEELD
historische kaarten van Overpelt met aanduiding van Domein “Het Plat” en het Joods Kamp
BEELD
brief van de “Feldkommandantur 681” aan “Die Provinzialverwaltung von Limburg”
BEN HARMSEN VERTELT
Maar die mensen waren geen boerenleven gewoon, toch dit werk niet … Die overplaatsing van Genk naar hier, dat moest in allerijl gebeuren, in zo kort mogelijke tijd.
BEELD
schets met plattegrond en indeling van het Joodse Kamp
BEN HARMSEN VERTELT
Op andere plaatsen werden barakken weggehaald en hier gezet voor de huisvesting van die mensen. Die zaten met 25 in een barak. Het waren allemaal Joden die van Antwerpen naar hier moesten komen.
Dat kamp was een overrompeling, dat was helemaal niet ordelijk …
De Duitsers hadden afgesproken: “Je mag naar huis gaan, maar in groepen”.
BEELD
brief aan “Het Provinciaal Bestuur van Limburg” met vermelding van de groepen
BEN HARMSEN VERTELT
Ze hadden 3 groepen gemaakt, zoals de barakken “bevolkt” waren. Groep 1 mocht op een zekere datum gaan, de week erop de andere. Die zijn ook allemaal teruggekomen. Die waren geregistreerd, ze wisten precies alles van die mensen.
BEELD
schets met plattegrond van het te ontginnen heidegebied
BEN HARMSEN VERTELT
Heel het terrein was afgemaakt met één draad, de Duitsers hadden twee draden voorzien en tussen de twee draden “geworpen” prikkeldraad.
BEELD
actuele luchtfoto van Domein “Het Plat”
BEELD
het digitaal hoogte model van het reliëf waarop de contouren van het kamp te zien zijn
BEN HARMSEN VERTELT
De leveringen daarvan, van 10 kilometer draad, dat ging niet, hé … Dat ging misschien wél, maar het werd overal van de “andere kant” een beetje tegengehouden. Ook de aankoop van gereedschap en zo’n dingen.
BEELD
foto van een brief “Aan den Heer Griffier van het Provinciaal Bestuur” met een lijst van het nodige gereedschap
BEN HARMSEN VERTELT
Uiteindelijk moesten die mensen aan het werk. Ze moesten de bovenste laag afgraven. Met de overschot en het zand dat ze hebben weggehaald, hebben ze een ondiep moeras terug gevuld, om het niveau terug aan te vullen.
BEELD
videobeelden van het Domein “Het Plat”
BEN HARMSEN VERTELT
De dokter, die was er …, die kwam elke week op bezoek in het kamp. Hij verzorgde de mensen die het nodig hadden. Diegenen die naar de kliniek moesten, gingen naar Hasselt. De Duitsers controleerden dat allemaal, of het wel allemaal waar was …
BEELD
historische foto van de “Duitse bewakingsdienst”
BEN HARMSEN VERTELT
Het was geen concentratiekamp. De mensen in dat kamp, die niet volgens het reglement fungeerden, hadden kans dat ze naar het concentratiekamp gestuurd werden. Dat was een stok achter de deur.
BEELD
foto van het “Lagerordnung”, het kampreglement
BEN HARMSEN VERTELT
De mensen hadden hier zelfs een kantine. Ze verdienden hier 10 frank per dag. Dat geld werd gestort op hun bankrekening of hun postrekening. Ze konden hier geen alcoholische dranken krijgen, dat wel niet, maar kleine “benodigdheden” zoals zeep, dat wél. De was kwamen ze aan de poort afhalen, die werd gedaan, na betaling door de persoon zelf dan.
BEELD
namenlijst op een ijzeren bord van de Joden die in het Kamp verbleven
BEN HARMSEN VERTELT
De Joden die hier in het kamp verbleven, zijn hier ongeveer twee maand en half gebleven, nadien zijn ze allemaal teruggestuurd naar Antwerpen. In de jaren ’80 ben ik hier met mijn metaaldetector komen zoeken om eventuele restanten te vinden. Totaal niets heb ik daar gevonden, nog geen schroefje … De Duitse “Gründlichkeit” was nog actief, denk ik …
BEELD
gedenkplaat van het Joods Kamp
TEKST IN BEELD
met dank aan
Ben Harmsen
IOED Bosland
Heemkundige Kring Neerpelt
Genootschap voor Geschiedenis en Volkskunde Overpelt
Provinciaal Archief Limburg
www.onderderadar.be
logo provincie Limburg
Ga terug naar www.onderderadar.be.